Güneş ve rüzgar enerji gibi yenilenebilir enerji kaynakları, dünyanın sürdürülebilirliğine katkı sağlamak ve küresel ısınmayı frenlemek adına tüm ülkelerin üzerinde önemli durduğu bir konu oldu. Fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarına teşvikler verilerek enerjideki paylarının artırılmasına çalışılıyor. Önemli bir rüzgar ve güneş enerji potansiyeli olan Türkiye de bu eğilimden uzak kalmıyor. Güneş ve rüzgar enerjisi santrali kuranlara teşvikler uygulanırken, bunların belirli şartlara bağlı olarak Nitelikli Doğal Koruma alanlarına da kurulabileceği hükme bağlanıyor. İmpo İmar olarak sizin için bu konuyu özetlemeye çalışıyoruz:
Güneş enerjisi, kurulum ve kullanım kolaylığı olmasının yanı sıra çevreyi kirletmemesi ve zararlı atık oluşturmaması gibi özelliklere sahip yenilenebilir enerji kaynağıdır. Ülkemiz, coğrafi konumu nedeniyle önemli bir güneş enerjisi potansiyeline sahiptir. Türkiye Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına (GEPA) göre, ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2.741 saat, ortalama yıllık toplam ışınım değeri de 1.527,46 kWh/m2 olarak hesaplanmıştır. Buna karşılık Haziran 2022 sonu itibariyle güneş enerjisine dayalı elektrik kurulu gücü 8,479 MW, toplam kurulu güç içerisindeki oranı da %8,35’tir.
Dolayısıyla Türkiye’nin güneşten alıp kullanabileceği enerji potansiyeli oldukça güçlüdür. Bu noktadan hareketle hükümetimiz güneş enerjisi üretim ve kullanımını teşvik etmek için bazı teşvikleri hayata geçirmiştir.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) kapsamında
rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, çöp gazı, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya küçük hidroelektrik santralleri destekleniyor. Bu alanlarda yatırım yapanlar, 10 yıl süreyle alım garantisi teminatı kazanıyor. Başvuru üzerine hazırlanan YEKDEM listeleri 31 Aralık’ta duyuruluyor, 1 Ocak’ta devreye giriyor.
Yatırımlara 5. Bölge teşviki uygulanıyor
Ayrıca yıllık asgari 500 ton eşdeğer petrol (TEP) enerji tüketimi olan mevcut fabrikalarda yüzde 20 enerji tasarrufu sağlayacak şekilde tasarlanan enerji verimliliğine yönelik yatırımlar, yapılacağı bölgeye bakılmaksızın 5. bölge teşviklerinden yararlandırılıyor.
Enerji işletmeleri nerelere kurulabilir?
Ancak enerji işletmesi kuracak yatırımcının bazı noktalara dikkat etmesi gerekiyor.
Örneğin nitelikli doğal koruma alanlarına GES kurmak artık mümkün, ama bunun da bazı şartları sözkonusu.
100 Sayılı Doğal Sit Alanlarında Güneş Eneıjisi Santralleri (GES) İlke Kararında Değişiklik Yapılmasına Dair İlke Kararı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlandı.
Karar uyarınca, Nitelikli Doğal Koruma Alanlarında da bundan böyle güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi (GES) kurulmasına izin verilebilecek. Önceki düzenlemede Nitelikli Doğal Koruma Alanlarına GES kurulmasına izin verilmeyeceğine kesin bir dille hükmediliyordu.
Ancak Nitelikli Doğal Koruma Alanlarına GES izin verilmesi; öncelikle, kurulacak olan GES’in kurulu gücüne ve mesafesine bağlı olacak. Buna göre GES’in
en az 1 MW düzeyinde kurulu gücü olmasına bağlı olacak. Ayrıca tesisin 2. Derece Doğal Sit Alanları, 3. Derece Doğal Sit Alanları ve Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanları ile Nitelikli Doğal Koruma Alanlarında; proje sınırından itibaren Kesin Korunacak Hassas Alanlara olan mesafeye dikkat edilmeli.
Daha önce bu mesafenin en az 300 metre olması gerekiyordu. Şimdiki uygulamada ise tesisin kesin korunacak hassas alanlara mesafesinin; üniversitelerin ilgili bölümlerince hazırlanacak bilimsel rapor doğrultusunda, Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonunca belirlenmesi gerekiyor.
Koruma alanına RES’de kurulabilir
Koruma alanındaki Rüzgar Enerji Santralleri (RES’ler) için de kapasite şartı getirildi
Koruma alanlarındaki rüzgar türbinlerinin faaliyete devam edebilmesi için 10MWm ila 50MWm arası kurulu güce sahip olmaları gerekecek. Konuya ilişkin düzenleme
98 Sayılı Doğal Sit Alanlarında Rüzgar Enerjisi Santralleri (RES) İlke Kararında Değişiklik ile yürürlüğe girdi. Daha önce mevcut RES ler ile koruma amaçlı imar planı onaylanmış RES projeleri; faaliyetlerine devam edebiliyordu. Ama artık kapasitesine göre faaliyetlerine devam edebilecek.
Karara göre bu alanlarda yalnızca ÇED Yönetmeliğinin EK-2 listesinde belirtilen sınırlar kapsamında RES yatırımı yapabilecek.
EK-2 listesi türbin sayısı 5 adet ve üzerinde veya kurulu gücü 10 MWm ile 50 MWm arasında olan rüzgar enerji santralleri ile çatı ve cephe sistemleri hariç olmak üzere proje alanı 2 hektar ve üzerinde veya kurulu gücü 1 MWe ve üzerinde olan güneş enerji santrali projelerini kapsıyor.
Bununla birlikte rüzgâr enerjisi santrallerinin kuş göç yollarından 300 metre uzakta olması şartı da esnetildi ve benzer şekilde santrallerin üniversitelerin ilgili bölümlerince hazırlanacak bilimsel rapor doğrultusunda Bölge Komisyonunca belirlenecek mesafede kurulmalarına izin verildi.
Şekil 1 Rüzgar Enerjisi Toplam Kurulu Güç İçerisindeki Oranı(Kaynak: https://enerji.gov.tr/eigm-yenilenebilir-enerji-kaynaklar-ruzgar)
Şekil 2 Güneş Enerjisi Toplam Kurulu Güç İçerisindeki Oranı (Kaynak: https://enerji.gov.tr/eigm-yenilenebilir-enerji-kaynaklar-gunes)
Kaynak: emsal.com