Mülkiyet hakkı mutlak bir hak olmasına rağmen bazı istisnai durumların varlığı halinde kısıtlanabilmektedir. Bu istisnai hallerden en kuvvetlisi ve uygulamada en çok karşılaşılan örneği ise kamulaştırmadır.
Anayasa’nın 46. Maddesine göre devletleştirme ya da istimlak olarak da adlandırılan kamulaştırma kısaca; devletin kamu yararını gerekçe göstererek kamunun ortak kullanımı ihtiyacına hizmet verme amacıyla bedelinin ödenmesi şartıyla bir kimsenin sahipliğinde bulunan özel mülkiyete rızası dışında el koymasıdır.
İdare kamulaştırma kararı verdikten sonra, kamulaştırma yapılacak taşınmazın tapu siciline şerh verilmesini tapu müdürlüğüne bildirir. Taşınmazınızda kamulaştırma şerhi bulunması, taşınmazınızın kamulaştırılacağını gösterir.
Kamulaştırma sürecinin ilke ve şartları ise;
- Kamulaştırma işlemi anayasa ve kanuna uygun olmalıdır.
- Devlet veya diğer kamu tüzelkişilikleri tarafından gerçekleştirilmelidir.
- Kamu yararı mevcut olmalıdır.
- Kamulaştırmanın yasal bir dayanağı olmalıdır.
- Kamulaştırmaya konu edilecek olan mal, özel mülkiyete tabii olmalıdır.
- Kamulaştırma için bütçeye yeterli ödenek konulmuş olmalıdır.
- Kamulaştırılan taşınmaz malın gerçek değeri ödenmelidir.
- Kamulaştırılan taşınmaz malın gerçek bedeli kural olarak peşin, istisnai olarak taksitle ödenir.
Kamulaştırma süreci kanunda öngörülen usul ve esaslara uygun yürütülmelidir.